SORUKAĞIDI TASARIMI

Soru Kağıdı Hazırlıkları

Bu projenin temel amacı, Roman nüfusun demografik bütünleşme ve farklılaşma seviyelerini Türkiye nüfusu ile karşılaştırmalı olarak ortaya koymak olduğu için öncelikle, Enstitümüz tarafından gerçekleştirilen 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA-2018) soru kağıtları esas alınmış, bu projenin soru kağıtlarının geliştirilmesi çalışmaları yapılmış ve projede kullanılmak üzere Hanehalkı Soru Kağıdı ve Kadın Soru Kağıdı geliştirilmiştir.

Bu kapsamda, TNSA-2018 soru kağıtları projenin bütçe imkanları dikkate alınarak, temel karşılaştırma göstergelerinden fedakarlık yapmadan kısaltılmıştır. Proje kapsamında geliştirilen soru kağıtlarına, Roman nüfusun farklı alanlarda karşılaşabileceği ayrımcılıkları içeren bir modül de eklenmiştir. Proje kapsamında gerçekleştirilen araştırma ve kullanılan soru kağıtları için Hacettepe Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Etik Kurulu’ndan ilki ön deneme öncesinde; ikincisi de ön deneme sonrasında revize edilen soru kağıtları için saha eğitimi ve pilot çalışma öncesinde olmak üzere gerekli izinler alınmıştır.

Soru kağıtlarının geliştirilmesi sürecinde, hem kağıt ortamında (PAPI) hem de tablet ortamında (CAPI) proje ekibi içinde farklı örnekler kullanılarak uygulamalar yapılmış; PAPI soru kağıtları için ise, bunlara ek olarak sahada ön deneme çalışmaları gerçekleştirilmiştir.

Ön Deneme

Proje ekibi tarafından hazırlanan taslak soru kağıtları, PAPI ortamında geliştirildikten sonra CAPI ortamına aktarılması çalışmaları başlamıştır. Proje ekibi tarafından CSPro (Census and Survey Processing System) programı kullanılarak yapılan çalışma sonucunda, soru kağıtlarının sahada tablet ortamında girilmesini sağlayacak program, TNSA-2018 için yazılan kodlar revize edilerek elde edilmiştir.

Ön deneme çalışmasının amacı, hanehalkı ve kadın soru kağıtlarındaki soruların sırasının ve sorular arasındaki geçişin test edilmesi, açıklamalar ve sorularda yer alan kelime ve ifadelerin anlaşılabilirliğinin ve anlamlılığının değerlendirilmesidir. PAPI ortamındaki soru kağıtlarının ön denemesi 25-26 Mart 2023 tarihlerinde Ankara’nın Altındağ ilçesindeki Kale Mahallesi’nde 25 hanehalkının yer aldığı bir örneklem üzerinden uygulanmıştır. Bu ön deneme öncesinde Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğü tarafından Ankara Valiliği’ne resmi yazı yazılarak, araştırmanın kapsamı, ön deneme tarihi ve ön deneme ekibi hakkında bilgilendirme yapılmıştır. Ön deneme saha çalışması, benzer saha çalışması deneyimleri olan proje ekibi ve bursiyerler tarafından gerçekleştirilmiştir. Proje ekibine ön deneme sürecinde, merkezi Kale Mahallesi’nde olan Roman Hakları Derneği Başkanı Yücel Tutal, Kale Mahallesi Roman kanaat önderi olarak yardımcı olmuştur.

Ön deneme çalışmasında görüşme yapılan 25 hane aracılığıyla soru kağıtları ifadelendirme, soru sırası ve sorular arası geçişler anlamında test edilmiş; belirlenen hatalar proje ekibi tarafından düzeltilmiş ve PAPI soru kağıtları nihai taslak haline getirilmiştir. Daha sonra ise, PAPI ortamındaki ön deneme soru kağıtları CAPI ortamında girilerek CAPI programının ön denemesi gerçekleştirilmiştir.

Soru Kağıtlarının Amacı ve Kapsamı

Hanehalkı Soru Kağıdı

Proje kapsamında gerçekleştirilen saha çalışmasında iki soru kağıdı kullanılmıştır. Bunlardan ilki, Hanehalkı Soru Kağıdı; ikincisi de Kadın Soru Kağıdı’dır.

Araştırmada kullanılan Hanehalkı Soru Kağıdı’nın üç temel amacı bulunmaktadır:

• Seçilen hanelerde sürekli olarak yaşayan veya ziyaretçi olarak bulunan kişileri saptamak ve hanehalklarının demografik ve sosyo-ekonomik durumları ile ilgili bilgi toplamak,
• Hanehalkının yaşadığı konutun özellikleri hakkında bilgi toplamak,
• Bir sonraki aşamada görüşülecek olan 15-49 yaş grubundaki kadınları belirlemek.

Hanehalkı Soru Kağıdının ilk bölümünde, hanehalkı üyesi veya ziyaretçi olarak hanehalkı listesine kaydedilen kişiler için yaş, cinsiyet, doğum yeri, eğitim düzeyi ve medeni durum gibi temel bilgiler toplanmıştır. Ayrıca 6 Şubat 2023 tarihli depremler sırasında yaşanılan yer bilgisi de alınmıştır. Hanehalkı Soru Kağıdının ikinci bölümünde ise, hanenin ekonomik durumuna, konut özelliklerine, sahip olunan dayanıklı tüketim mallarına, konutun hijyen durumuna, herhangi bir sosyal yardım alınıp alınmadığına ve herhangi bir hanehalkı üyesinin farklı alanlarda ayrımcılığa uğrayıp uğramadığına ilişkin bilgiler toplanmıştır.

Kadın Soru Kağıdı

Kadın Soru Kağıdı’nın amacı, hanehalkı listesinde yer alan tüm 15-49 yaşlarındaki kadınların temel özelliklerinin yanı sıra demografik ve sosyo-ekonomik durumlarına, doğurganlık seviyelerine, aile planlaması kullanım durumlarına, anne ve çocuk sağlığına, bebek ölümlerine, annelerin ve çocukların boy ve kilo ölçümlerine ilişkin veri toplayarak, Roman kadınların demografik ve sosyo-ekonomik profillerini belirlemektir. Bu soru kağıdında, 13 ayrı modülde aşağıdaki konulara yer verilmiştir: