ANNE VE ÇOCUK SAĞLIĞI
Türkiye'de Roman kadınların yüzde 90’ı araştırma tarihinden önceki son 5 yıl içinde gerçekleşen son doğumlarında uzman sağlık personelinden doğum öncesi bakım almıştır. Bu bakımın yüzde 88’i doktorlardan; yüzde 2’si ise hemşire veya ebeden alınmıştır. Roman kadınların yüzde 10’unun doğum öncesi bakım almadığı görülmektedir. TNSA-2018 sonuçları, Türkiye genelindeki kadınların yüzde 96’sının doğum öncesi bakım aldığına işaret etmektedir. Bu bakımın yüzde 94’ü doktorlardan; yüzde 2’si de hemşire veya ebeden alınmıştır. Türkiye genelindeki kadınların sadece yüzde 4’ü herhangi bir doğum öncesi bakım almamıştır (HÜNEE, 2019b). Bu sonuçlar, Roman kadınlar arasında doğum öncesi bakım alanların oranının yüksek olmakla birlikte, Türkiye genelinin oldukça gerisinde olduğuna işaret etmektedir (Şekil 1).
Şekil 1. Roman ve Türkiye’deki kadınların araştırma tarihinden önceki son 5 yıl içinde gerçekleşen son doğumlarında uzman sağlık personelinden doğum öncesi bakım alma, 4 ve daha bakım alma ve gebeliğin ilk üç ayında bakım almalarının yüzdesi
Roman kadınların son beş yıldaki doğumlarının yüzde 80’i kamu sağlık kuruluşlarında ve yüzde 20’si özel sağlık kurumlarında olmak üzere neredeyse tamamı bir sağlık kuruluşunda gerçekleşmiştir. TNSA-2018 sonuçlarının Türkiye genelindeki doğumların yüzde 99’unun sağlık kurumlarında yapıldığına yönelik sonuçları dikkate alındığında, Roman kadınların bu anlamda herhangi bir sorun yaşamadığını göstermektedir. Ancak, Şekil 2’de görüldüğü gibi, Roman kadınlar Türkiye genelindeki kadınlara göre doğumlarını daha yüksek oranda kamu sektörü sağlık kuruluşlarında (yüzde 80 ve yüzde 59); daha düşük oranda özel sağlık kuruluşlarında (yüzde 20 ve yüzde 40) yapmaktadırlar.
Şekil 2. Roman ve Türkiye’deki kadınların araştırmadan önceki son 5 yılda gerçekleşen canlı doğumlarının yapıldığı yere göre yüzde dağılımı
Genel olarak annelerin doğum sonrası bakım alma oranlarına bakıldığında, Roman kadınların doğum sonrası bakım oranları (yüzde 76), Türkiye genelindeki kadınlara göre (yüzde 79) daha düşüktür. Roman annelerin bebekleri de doğum sonrası bakım alma anlamında dezavantajlıdır. Türkiye genelindeki bebeklerin yüzde 68’i doğumdan sonraki ilk 2 günde doğum sonrası bakım alırken, bu oranın Roman bebekler için yüzde 52 olduğu görülmektedir (Şekil 3). Türkiye genelinde ise, kadınların yüzde 79’u doğumdan sonra ilk 2 gün içerisinde doğum sonrası bakım almış, yüzde 96’sı ise ilk 41 gün içinde bakım almıştır. Doğum sonrası bakım almayan kadın oranı ise yüzde 5 olarak gerçekleşmiştir (HÜNEE, 2019b).
Şekil 3. Araştırma tarihinden önceki 2 yıldaki son canlı doğumlardan sonraki ilk 2 gün içinde doğum sonrası bakım alan kadınların ve bebeklerin yüzdesi
TNSA-2018 sonuçları, Türkiye’deki kadınların yüzde 22’sinin en az bir kendiliğinden düşüğü; yüzde 15’inin en az bir isteyerek düşüğü; yüzde 4’ünün de en az bir ölü doğumu olduğunu göstermektedir. Bu bulgular, Roman kadınların Türkiye genelinden daha yüksek kendiliğinden düşük ve isteyerek düşük oranlarına sahip olduğunu göstermektedir. Bu durum, Roman kadınların hem aile planlaması hizmetlerine ulaşmakta ve bu yöntemlerin etkili bir şekilde kullanılmasında hem de doğum öncesi bakım hizmetlerine ulaşmakta sorunlar yaşadığına işaret etmektedir. Her iki grubun ölü doğum oranlarının yaklaşık aynı seviyede (yüzde 4) olduğu görülmektedir (Şekil 4 Panel A). Bu bulgularla tutarlı olarak, Roman kadınların ortalama kendiliğinden düşük ve isteyerek düşük sayıları (0,41 ve 0,38) Türkiye genelinden (0,32 ve 0,21) oldukça yüksektir (Şekil 4 Panel B).
Şekil 4. Roman ve Türkiye’deki evlenmiş kadınlar arasında kendiliğinden düşük, isteyerek düşük ve ölü doğumların yüzdesi ve ortalamaları
