SAHA UYGULAMASI

Saha Personelinin Temini

Araştırmanın saha çalışmasında görüşmeci, ekip başı ve ölçümcü rollerinde görev alacak adaylar için hazırlanan saha çalışması iş ilanı, başta projenin yürütücü kurumu olan Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü’nün internet sayfası ve sosyal medya hesapları olmak üzere bazı sivil toplum kuruluşlarının internet sayfalarından duyurulmuştur. “Saha Personeli Başvuru Formu”nun bulunduğu ilanda, araştırmanın kısa tanıtımı ve açıklayıcı bilgiler, başvuran adaylarda aranan nitelikler, mülakat ve sınıf içi ve uygulamalı saha eğitimi bilgileri yer almıştır. Bu süreçte, toplam 174 başvuru arasından 131’i, saha çalışması dönemindeki uygunlukları dikkate alınarak seçilmiş ve Enstitü internet sayfası aracılığıyla mülakata davet edilmiştir.

Mülakatlar, 3-4 Mayıs 2023 tarihlerinde Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü’nde proje ekibinden oluşan iki grup tarafından gerçekleştirilmiştir. Mülakatlara katılan adaylar arasından belirlenen nitelikler ve adayların saha çalışması dönemindeki uygunluklarına göre seçilen 33 kişi saha eğitimine davet edilmiştir. Saha çalışması mülakat sonuçları, Enstitümüz internet sayfasında “Saha Çalışması Eğitim Programı” ile birlikte duyurulmuştur.

Saha Eğitimi

Araştırmanın saha eğitimi 8 Mayıs 2023 tarihinde başlayıp, Mayıs ayının üçüncü haftasına kadar sürmüştür. Eğitim programı sınıf içinde teorik ve uygulamalı eğitim olarak, son günü ise Ankara Kale Mahallesi’nde yapılan uygulamalı pilot çalışma ile devam etmiştir.

Eğitim programı, araştırmanın amaçları ve kapsamı, örneklem tasarımı, saha çalışmasının tanıtımı gibi konularla başlamıştır. Ayrıca, Türkiye’deki Romanlara ilişkin yapılan çalışmalar, Roman nüfusun sayısal büyüklüğü ve coğrafi dağılımı ile görüşmelerde dikkat edilmesi gereken hususlar gibi konularda seminerler verilmiştir. Ardından, araştırmada kullanılacak soru kağıtlarının tanıtımı, tablette soru kağıdı eğitimi ve CAPI işleyişine ilişkin bilgiler aktarılmıştır. Örnek soru kağıdı uygulamalarının yanı sıra görüşme teknikleri, Roman hanehalkları ile temas kurma, boy ve kilo ölçümü, toplanan verilerin ekip başkanlarına gönderilmesi ve hanehalkı listeleme uygulamaları yapılmıştır. Eğitimin sonunda, eğitim programına katılan adaylara yazılı bir sınav uygulanmıştır. Eğitim programının tüm süreci proje yürütücüsü ve araştırmacılar tarafından, bursiyerlerin desteğinde yürütülmüştür.

Soru kağıdı uygulamaları için ön deneme çalışmasında kullanılan basılı soru kağıtlarından yararlanılmıştır. Ayrıca, hanehalkı tarama faaliyetini de içeren listeleme eğitimi verilerek sınıf içinde genel değerlendirmeler yapılmıştır. Saha personeli adaylarına, toplanan verilerin ekip başkanlarına gönderilmesi işlemleri uygulamalı olarak gösterilmiştir. Eğitim programında, ekip başkanları ve görüşmeciler için hazırlanan el kitaplarından ve programa uygun olarak hazırlanan sunumlardan yararlanılmıştır. Eğitimin sonunda, eğitim programına katılan adaylara yazılı bir sınav uygulanmıştır. Eğitim programının tüm süreci proje yürütücüsü ve araştırmacılar tarafından, bursiyerlerin desteğinde yürütülmüştür.

Pilot Çalışma

Araştırmanın saha eğitimi programının sonunda, asıl saha çalışmasının provası niteliğinde olan bir pilot çalışma yürütülmüştür. Bu çalışma, 17 Mayıs 2023 tarihinde Ankara’nın Altındağ İlçesi’ndeki Kale Mahallesi’nde proje ekibi, bursiyerler ve eğitime katılan adaylar tarafından gerçekleştirilmiştir. Pilot çalışma kapsamında 68 Roman hanehalkı ve 15-49 yaş aralığındaki 56 Roman kadın ile yapılan görüşmeler tamamlanmıştır.

Pilot çalışma öncesinde eğitime katılan adayların tümü dört ekibe ayrılmış, her ekip Roman hanehalklarını tarama faaliyetinde kanaat önderlerinin yönlendirmesiyle listeleme yapmışlardır. Görüşmeciler seçilen Roman hanehalklarıyla ve 15-49 yaş grubundaki kadınlarla görüşmeleri yapmışlar, ölçümcüler ise görüşme yapılan kadınların ve 5 yaş altındaki çocuklarının boy ve kilo ölçümlerini yapmışlardır. Ayrıca, görüşmeciler ekip başkanları tabletlerine yaptıkları görüşmelerin verilerini göndermişlerdir.

Proje ekibi ise, pilot çalışma sırasında ekiplere eşlik ederek yaşadıkları sorunları çözmeye çalışmış ve ekiplerin performansını gözlemleyerek değerlendirmede bulunmuşlardır.

Saha Çalışması

Araştırmanın saha çalışması, 31 Mayıs-14 Temmuz 2023 tarihleri arasında Türkiye’deki 26 ilin 25’inde ve 95 kümenin 86’sında tamamlanmıştır. Saha çalışması, her birinde kadın görüşmeciler, bir erkek ölçümcü ve bir ekip başından oluşan 5 ekip ile yürütülmüştür. Bursa ekibi, saha çalışması kapsamında sırasıyla Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Tekirdağ, Kırklareli, Edirne, İstanbul ve Kocaeli illerini; Sakarya ekibi, Sakarya, Düzce, Zonguldak ve Samsun illerini; Antalya ekibi, Antalya, Mersin, Adana, Hatay, Gaziantep ve Diyarbakır illerini; İzmir ekibi, İzmir, Manisa ve Aydın illerini; Ankara ekibi ise Ankara, Çankırı, Eskişehir ve Konya illerini ziyaret etmişlerdir. Ankara ekibi, saha çalışmasını tamamlayıp Ankara’ya dönen ekiplerin arasından seçilerek oluşturulmuştur. Ekipler, kendilerine atanan küme sayılarına bağlı olarak 27-32 günde saha çalışmasını tamamlamışlardır.

Ekipler mahalleri ziyaretleri sırasında Roman hanelerin yoğun olarak bulundukları yerleri belirlemek için mahalle muhtarları ya da Roman kanaat önderleri ile görüşmüşlerdir. Ayrıca, hanelere günün farklı saatlerinde veya farklı günlerinde en az üç ziyaret gerçekleştirmişlerdir.

Saha sorumlusu, saha çalışmasını takip ederek ekiplerin sevk ve idaresinden sorumlu olmuştur. Proje ekibindeki diğer araştırmacılar ise, saha çalışması sırasında örnekleme ve CAPI sistemi ile ilgili oluşan sorunların çözülmesine katkıda bulunmuşlardır. Proje danışmanı ve saha sorumlusu yardımcısı mahallelerde saha çalışmasını kolaylaştırmak üzere kanaat önderlerinin belirlenmesi ve ekiplerle iletişimin sağlanması süreçlerinde çalışmışlardır. Araştırmanın lisans ve yüksek lisans bursiyerleri saha çalışmasında görüşmeci ve ekip başı olarak görev almışlardır. Projenin yürütücüsü, araştırmacıları, danışmanı ve doktora bursiyeri saha ekiplerini çalıştıkları illerde ziyaret ederek denetlemişler ve gözlemlerde bulunmuşlardır. Ayrıca, saha çalışması boyunca toplanan ve merkeze gönderilen verilerin kalitesi CAPI sorumlusu tarafından takip edilmiştir.

Ekip başkanları, küme düzeyinde tamamlanan görüşmelerin verilerini günlük olarak yedeklemişler ve merkeze iletmişlerdir. Ayrıca, projenin CAPI sorumlusu tarafından sahada tüm CAPI tabletlerine erişim sağlayan AnyDesk uygulaması kullanılarak, sahadaki tabletlerde programdan kaynaklanan sorunlara müdahale edilmiştir.